Professionele akoestische panelen zijn best wel duur en goedkope panelen werken gewoon niet. Heel logisch dus om eens te kijken of zelf een professioneel paneel maken mogelijk is zodat je kan profiteren van het effect zonder je scheel te betalen.

Dit artikel vertelt je hoe je zelf een professioneel akoestisch paneel in elkaar zet, inclusief waar je de materialen haalt.

De materialen die je nodig hebt om zelf een akoestisch paneel maken

De materialen die je nodig hebt, kun je bijna allemaal bij de Gamma of de Praxis halen. Alleen de stof niet. Ik zal eerst wat extra informatie vertellen over de stof.

Stof kan je bij een lokale stoffenwinkel kopen of online. Welke stof je haalt, maakt overigens veel uit.

Let erop dat de stof poreus is. Dit betekent dat het lucht, dus ook geluid doorlaat.

Test dit door de stof op je mond te zetten en erdoorheen te blazen. Omstanders kunnen je misschien raar aankijken. Als alternatief, kan je het ook voor het licht houden en kijken hoeveel licht erdoorheen komt, maar de eerste methode is veel accurater.

Als het moeizaam gaat is de stof mogelijk te dicht gewoven en kan je het beter niet gebruiken. Mocht je namelijk te dicht gewoven stof gebruiken, kan geluid niet gemakkelijk erdoorheen om het absorberende materiaal te bereiken.

Dit zal de effectiviteit van het paneel verlagen.

Poreuze stof is meestal van polyester of jute. Voor de extremisten die de perfecte panelen willen maken, is één van de meest poreuze stoffen hetzelfde spul waarmee een speaker is bedekt. In het Engels noemt men dit “speaker cloth”.

In Nederland is het moeilijk verkrijgbaar en zul je het vanuit het buitenland moeten laten overkomen. De prijs is ook vele malen duurder dan polyester.

We gaan nu verder met de rest van het akoestisch paneel.

De benodigdheden zijn:

• Rockwool platen (Sono base of Solid). Deze zijn trouwens het best op isolatieshop.
• Hout
• 20 tot 30 hout nietjes per paneel
• Zaag
• Boor
• Polyester, jute, katoen of speakerstof
• Hout Nietmachine
• Hamer
• Spijkers

Maak een houten frame in de gewenste dimensies

Het is niet nodig om een houten frame te maken, maar het is wel zo gemakkelijk. Zo ziet het akoestisch paneel er strakker uit en kan je het gemakkelijker ophangen.

Je gebruikt hiervoor houten balken of planken met een hoogte of breedte van  2,5 tot 10 cm. Het hout hoeft niet zo dik te zijn.

Vervolgens hoef je alleen het hout op jouw maat te zagen en vast te schroeven. Je kan heel veel tutorials vinden op Youtube hoe dit moet. Hier is een goede video:

De achterkant met stof bedekken met stof en de Rockwool plaatsen

Als eerst snijd je de stof af. Stofrollen zijn meestal 1.40m breed dus daarom zijn de meeste panelen ook 60 cm breed (dan kunnen ze zo efficiënt mogelijk met de stof werken).

Let op dat als je de lengte knipt, je ongeveer 5 cm speling houdt per zijde. Dus als je paneel 1 meter lang is dan knip je 1.10 meter stof in de lengte.

Plaats dan nu de stof precies in het midden en niet het vast in het hout. Zorg dat je het goed strak trekt zodat de Rockwool stevig zit, maar niet te strak. Anders komt er te veel spanning op de stof en krijg je lelijke randen. Hier zul je even handig in moeten worden.

Let ook op dat je genoeg nietjes plaatst. Ik begin zelf meestal aan 1 kant. Hier plaats ik een nietje in het midden, dan in de linker en rechterhoek, en dan nog nog 1 á 2 extra nietjes ertussenin. Dan ga ik naar de tegenovergestelde zijde en hetzelfde voor de andere zijden.

Als alles goed zit, leg je de Rockwool in de frame. Heb je te veel stof speling dan kan je eventueel de restanten knippen en zorgen dat je de volgende panelen wat minder lang knipt. Dit wordt overigens de achterkant en de afwerking is dus niet belangrijk.

Stap 3. De stof omwikkelen en vastnieten.

Wederom snijd je als eerst de stof af. Let op dat als je de lengte knipt, je dit keer minimaal 10 cm speling houdt per zijde. Dus als je akoestisch paneel 1 meter lang is dan knip je 1,20 meter stof in de lengte.

Plaats dan nu de stof precies in het midden en draai het akoestisch paneel om. Zorg ook hier dat je het goed strak trekt, maar niet te strak.

Als je de nietjes gaat plaatsen, werk dan systematisch zoals ik bij stap 2 heb uitgelegd. Zo zorg je ervoor dat de spanning gelijk verdeeld blijft en is de afwerking netter. 

Ik begin meestal aan de binnenkant van alle zijde en laat de hoekjes nog even zitten. Je krijgt een mooie afwerking als je het einde van de stof een beetje naar binnen vouwt en dan vast niet.

Als alles strak is naar mijn idee (check de voorkant van het paneel zo nu en dan), dan begin ik met de hoekjes.

De hoekjes zijn in het begin vervelend, maar je zult al snel merken dat het steeds makkelijker gaat. Probeer de hoek als een cadeau te vouwen en in een rechte lijn langs de zijde te vouwen.

Soms kan het wel lang duren, maar heb geduld. Als die netjes zit, niet het dan goed vast. 

Dit proces wordt niet alleen gedaan voor akoestische panelen. Hoe een canvas wordt gemaakt is eigenlijk identiek. Hier kan je veel van leren. Hier een video daarover.

De app houdt rekening met achtergrondgeluiden door eerst een test meting te doen. Vervolgens moet je hard in je handen klappen en dit kan je meerdere keren herhalen om een betrouwbaarder gemiddelde te krijgen. Tot slot krijg je de testresultaten te zien. Zoals je in de laatste afbeelding kan zien, werd er bij mijn ruimte een nagalmtijd van 0,35 seconden gedetecteerd.

Alhoewel de app het zeer goed doet voor een iPhone app, meet het alleen de midden frequenties van 200 hz tot 2000 hz. Als je ook de lagere frequenties wilt meten zoals in een studio, schiet je hier dus niet zoveel mee op. Maar wel leuk om te proberen!

Optie 2: zelf de akoestiek meten met professionele meetsoftware

Dit is de meest gangbare methode, omdat het gratis is, niet al te moeilijk, en vrij goede resultaten geeft.

Er bestaan verschillende soorten meetsoftware, maar de populairste en goedkoopste heet Room EQ Wizard. 

Voordat we gaan beginnen hebben eerst de volgende items nodig: speaker(s), computer/laptop en een microfoon. Zowel de speakers als de microfoon moeten aangesloten zijn op de computer. Room EQ Wizard wilt namelijk een geluidssignaal uitzenden over de speakers en ook direct de reflectie opvangen via de microfoon.

Zodra alles is aangesloten (en werkt!), ga dan naar https://www.roomeqwizard.com/.

Navigeer naar het kopje downloads en download de software voor jouw besturingssysteem.

Om volledig te functioneren vereist Room EQ Wizard Java 8. Als je bij het openen van de installatie Java errors krijgt, download dan eerst Java 8.

Doorloop nu de wizard.

Nadat je het succesvol hebt doorlopen, is het tijd om Room EQ Wizard te openen. 

Als eerst gaan we de videokaart kalibreren om de invloed hiervan te beperken. 

Hiervoor gaan we naar Preferences en klikken we eerst de driver aan die we gebruiken en selecteren we de juiste input en output.

Vervolgens klikken we op Calibrate..

Onder in bij Help krijg je ondersteunende tekst te zien die het proces uitlegt. Zorg dat je geluid niet te hard staan. Klik dan twee keer op Next en je zult merken dan Room EQ een 1 khz signaal uitzendt. Het is de bedoeling dat de output (wat uit de speakers komt) gelijk wordt aan de input (wat de microfoon ontvangt). Stel de input van je microfoon bij. 

Ga verder en klik op Start Measuring. Room EQ zendt nu een swoop uit.

Je krijgt vanzelf een scherm te zien met een vreemde grafiek, maar dit kan je voor nu nog even negeren. Ga terug naar Preferences en klik nu op Make Cal..

De videokaart is gekalibreerd. Laten we nu de meting uitvoeren. 

Klik op Measure. 

Zet je schrap voor de swoop. 

Nu nog even een mooie grafiek instellen. Klik op Waterfall in de submenu net boven de grafiek en voila. Bij controls rechtsboven kan je eventueel nog het bereik aanpassen. Deze is standaard maar tot 400ms en 200 hz.

In mijn grafiek is te zien dat er een lange nagalmtijd is rond de 50 hz, maar dat de frequenties boven 70 hz prima zijn. Je kan dit zien aan de uitloop van de waterval. 

Misschien moet ik maar eens wat bass traps gaan aanschaffen.

Optie 3: zelf de akoestiek meten met een draagbare akoestische meetapparaat

Dit is alleen iets voor de experts die regelmatig metingen moeten uitvoeren. Zo’n apparaat lijkt op een walkie-talkie en kost meestal meer dan 1000 euro. Zie hieronder een voorbeeld van de XL2 van NTI audio.

Verschillen in akoestiek metingen tussen soorten ruimten

Een meting wordt vaak gedaan vanaf een specifiek punt in een ruimte. Of je nou in een woonkamer zit of in een studio, vaak zal je op een speciale plek zitten als je naar muziek luistert. Het is in deze gevallen handig om de meting uit te voeren vanaf de plek waar je zit. 

Het kan ook zijn dat je de akoestiek van een zeer grote ruimte wilt meten zoals een kerk of collegezaal. Dit maakt het wat lastiger, omdat er meerdere luisterposities zijn tegelijkertijd en de akoestiek op elke plek anders klinkt. Schakel in deze gevallen daarom een expert in als je goede resultaten wilt.

De akoestiek laten meten door een expert

In huiselijke of niet-professionele situaties, is de Room EQ Wizard een prima oplossing, maar natuurlijk kun je de akoestiek ook laten meten door een expert (een akoesticus). In professionele studio’s is dit ook zeker aan te raden, omdat je hier voor het allerbeste kwaliteit wilt gaan.

Een meting kost gemiddeld 200 tot 300 euro en wordt in sommige gevallen zelfs gratis gedaan, mits je ook van plan bent akoestische panelen aan te schaffen.